Wady postawy cz.4 - płaskostopie

Płaskostopie, potocznie znane jako platfus, to wada postawy, która przykuwa uwagę rodziców, nauczycieli i osób aktywnych fizycznie. W głównej mierze dotyczy dzieci, jednak mogą na nią cierpieć również dorośli. Według niektórych szacunków dotyka nawet 40% populacji. Charakteryzuje się obniżeniem naturalnych wysklepień stopy, co skutkuje nie tylko zmianą wizualną stopy, ale także pojawieniem się bolesnych objawów, które pozostawione bez właściwego leczenia mogą stać się prawdziwym utrapieniem.

PŁASKOSTOPIE U DZIECI

Na samym początku naszego życia, stopa nie jest jeszcze w pełni ukształtowana. To naturalne, że u niemowląt i małych dzieci możemy zauważyć pewne cechy, które z perspektywy dorosłego mogą sugerować płaskostopie. Jednak w tym przypadku, mówimy o tzw. płaskostopiu fizjologicznym, co oznacza, że jest to stan naturalny, który nie powinien budzić niepokoju rodziców.

Warto zrozumieć, że do około 3-4 roku życia u dzieci nie jest jeszcze w pełni rozwinięty aparat mięśniowo-więzadłowy stopy. To dlatego młodsze dzieci, zwłaszcza gdy stoją, mogą wydawać się, że mają płaskostopie. Jest to proces naturalny, a mięśnie i więzadła stopowe będą się rozwijać w miarę upływu czasu. W przypadku dzieci prawidłowy kształt stopy najłatwiej przywrócić do 11. roku życia. Później jest to już utrudnione ze względu na szybki wzrost dziecka, utrudniający korekcję i prowadzący do utrwalenia choroby.

Kluczowym elementem w przypadku dzieci jest dokładna obserwacja rozwoju stopy. Warto regularnie kontrolować, czy stopa prawidłowo się rozwija. Istnieje kilka istotnych punktów, na które warto zwrócić uwagę:

1. Punkty podparcia

Prawidłowo wykształcona stopa opiera się na podłożu na trzech głównych punktach podparcia. Są to głowa I i V kości śródstopia oraz guz piętowy. Wzdłuż tych punktów tworzą się naturalne łuki stopy.

2. Mięśnie i więzadła

Mięśnie i więzadła stopy odgrywają kluczową rolę w jej właściwym ukształtowaniu. Osłabienie tych struktur może przyczynić się do zapadnięcia łuków stopy.

3. Inne wady postawy

Warto również zwrócić uwagę na inne wady postawy, takie jak np. kolana koślawe, które mogą wpłynąć na rozwój stopy i zwiększyć ryzyko płaskostopia.

RODZAJE PŁASKOSTOPIA

Rozróżniamy dwa rodzaje płaskostopia – poprzeczne i podłużne. Warto jednak podkreślić, że oba rodzaje często występują razem, co tworzy bardziej złożony obraz kliniczny. W takich przypadkach oba rodzaje płaskostopia wzajemnie się potęgują, co może wymagać bardziej kompleksowego podejścia do diagnostyki i leczenia.

Płaskostopie Poprzeczne

Płaskostopie poprzeczne to rodzaj płaskostopia, który można rozpoznać poprzez nienaturalnie wyglądającą szeroką stopę spowodowaną obniżeniem sklepienia poprzecznego stopy. W tym przypadku stopy cechuje się spłaszczonym, rozszerzonym przodostopiem, co odbiega od typowej budowy stopy z wyraźnym łukiem poprzecznym. Płaskostopie poprzeczne często wiąże się z noszeniem obuwia na wysokim obcasie, co powoduje nadmierny nacisk na przód stopy. Może również występować w wyniku rozejścia się kości śródstopia. Osoby cierpiące na płaskostopie poprzeczne doświadczają bólu i pieczenia pod podeszwami stóp. Często występują odciski i modzele związane z nadmiernym naciskiem na przód stopy.

Płaskostopie Podłużne

Płaskostopie podłużne to rodzaj płaskostopia, w którym obniżony zostaje łuk podłużny stopy, co prowadzi do utraty jej naturalnej wyprofilowanego kształtu. Stopa w przypadku płaskostopia podłużnego traci możliwości amortyzacyjne, co ma negatywny wpływ na cały narząd ruchu. Ten rodzaj płaskostopia jest często wynikiem nadmiernego obciążenia stóp, co może prowadzić do zmian zwyrodnieniowych stawów i wymagać interwencji chirurgicznej. Długotrwałe obciążenie stopy, np. przez pracę lub aktywność fizyczną, może sprzyjać rozwojowi tego typu płaskostopia. Może objawiać się bólem w stopie, stawach kostkowo-śródstopno-paliczkowych, a także promieniować na kolana, biodra i plecy. Osoby z tym rodzajem płaskostopia często odczuwają dyskomfort podczas chodzenia lub stania.

PRZYCZYNY ROZWOJU PŁASKOSTOPIA

1. Osłabienie mięśni i więzadeł

Jednym z kluczowych czynników ryzyka płaskostopia jest osłabienie mięśni i więzadeł stopy. Nasza stopa posiada naturalne łuki, które utrzymują ją w odpowiednim ułożeniu. Jeśli mięśnie i więzadła stają się osłabione, łuki te mogą ulegać zapadnięciu. Osłabienie to może być wynikiem braku aktywności fizycznej, noszeniem niewłaściwego obuwia lub też niewłaściwego obciążania stopy.

2. Wady postawy

Inne wady postawy, takie jak np. koślawe kolana czy koślawość kończyn dolnych, mogą wpłynąć na rozwijanie się płaskostopia. Te wady postawy mogą zmieniać sposób, w jaki stopa opiera się na podłożu, co z czasem może prowadzić do zapadania łuków stopy.

3. Genetyka

Jeśli w rodzinie występują przypadki płaskostopia, istnieje większe ryzyko, że schorzenie to może pojawić się także u innych osób spokrewnionych. Chociaż nie można zmienić swoich genów, to świadomość tego czynnika ryzyka może pomóc w odpowiedniej profilaktyce.

4. Nieodpowiednie obuwie

Noszenie niewłaściwego obuwia, zwłaszcza w okresie wzrostu i rozwoju, może mieć negatywny wpływ na rozwijanie się płaskostopia. Obuwie o złym podparciu łuków stopy lub zbyt płaskie podeszwy może powodować, że stopa nie otrzymuje odpowiedniego wsparcia i może ulegać deformacji.

5. Przeciążenia i urazy

Przeciążenia stopy lub urazy, zwłaszcza w okolicach stawów skokowych, mogą prowadzić do uszkodzeń mięśni, więzadeł i innych struktur stopy. To z kolei może wpłynąć na rozwijanie się płaskostopia.

DIAGNOZA I LECZENIE

Diagnoza płaskostopia jest kluczowym krokiem w jego skutecznym leczeniu. Nowoczesne metody diagnostyczne, takie jak urządzenia pedobarograficzne i podoskopy, pozwalają na dokładną analizę kształtu stopy i nacisku na jej powierzchnię. Dzięki tym narzędziom możliwe jest dokładne określenie rodzaju płaskostopia oraz monitorowanie postępów leczenia.

Płaskostopie może wpływać na inne obszary ciała, takie jak stawy kolanowe, biodrowe i kręgosłup, dlatego ważne jest skupienie się na kompleksowym leczeniu, które obejmuje:

• ćwiczenia wzmacniające mięśnie stopy
• ćwiczenia rozciągające mięśnie i więzadła stopy
• terapię manualną w celu korekty ustawienia stawów stopy
• noszenie odpowiedniego obuwia z wsparciem łuków stopy
• wkładki ortopedyczne, które pomagają w korygowaniu wad biomechanicznych

W przypadku braku poprawy przy zastosowaniu terapii konserwatywnej, może być konieczna interwencja chirurgiczna, szczególnie w zaawansowanych przypadkach płaskostopia lub gdy towarzyszą mu inne deformacje. Warto pamiętać, że diagnoza i leczenie powinny być prowadzone pod nadzorem specjalisty, aby dostosować terapię do indywidualnych potrzeb pacjenta i uniknąć powikłań. Wczesne i prawidłowo ukierunkowane działania pomogą nam uzyskać sprawne stopy.